IPO terimi uzun bir dönemden beridir var olan bir terim olmasına karşın yine de uzunca bir süredir birçok yatırımcı ya da yatırımcı adayı IPO nedir sorusunu sıkça sormaktadır.
Bu içeriğimizde sizlere IPO terimini ve IPO terimine dair tüm bilgileri aktarmaya çalışacağız.
IPO Nedir?
IPO, bir şirketin veya kuruluşun açılmadan sermaye toplamak için hisselerini ilk olarak halka arz etmesidir.
IPO açılımı İngilizce’de Initial Public Offering olarak geçmektedir. Türkçe’ye çevirecek olursak da Initial kelimesi Türkçe İlk anlamına gelirken Public Halk, Halka Açık, Kamu anlamına ve Offering ise Teklif, Sunuş anlamlarını taşır. Ancak IPO terimi Türkçe’de açılım olarak İlk Halka Arz şeklinde kullanılır ve kökleşmiştir.
IPO işlemi genellikle henüz yeni büyümeye çalışan şirketlerin başvurduğu bir işlemdir ancak nadir de olsa büyük şirketler tarafından veya daha önce halka açılmış şirketler tarafından da başvurulan bir işlemdir.
IPO işlemi, yani ilk halka arz işlemi borsada arz edilmek için başvurulması gereken ilk işlem veya zorunlu işlem değildir. Şirketler istedikleri takdirde doğrudan borsada listeleme de yapabilirler veya farklı yöntemlerle de yatırım sermayesi arttırmayı deneyebilirler ancak büyük oranda tüm şirketlerin yatırım sermayesi toplama amacıyla ilk başvurduğu yöntem IPO yani ilk halka arz işlemidir.
IPO Nasıl Yapılır?
IPO işleminin gerçekleşebilmesi için öncelikle IPO işlemine ihtiyaç duyan yani yatırım sermayesi toplamaya çalışan şirketin bir IPO ekibi kurması gerekir. IPO ekibinde yer alması gereken kişi ve kurumlar ise şu şekildedir:
- Yatırım Bankası
- Sigorta Şirketi
- Sertifikalı Mali Müşavirler
- Avukat veya Avukatlar
- Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu Uzmanları
IPO ekibi ilk olarak şirketi ele alır. Şirketin mevcut finansal durumu, hayata geçirilmesi planlanan projeler, toplam hisse miktarı, ilk halka arz yani IPO için kullanılacak hisse miktarı, ilk halka arzda verilecek piyasa teklifi gibi birçok konuyu masaya yatırır ve buna göre bir rapor oluştururlar.
Şirkete dair tüm verilerin ve bilgilerin yer aldığı rapor mali bir denetimden geçer. Mali denetimde özellikle mali konular ele alınır ve raporun IPO işlemi için uygun olup olmadığı denetlenir.
Mali denetim başarılı bir şekilde tamamlandıktan sonra rapor Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na sunulmak üzere teslim edilir ve teklif için tarih belirlenir.
IPO başvurusu için bazı yerine getirilmesi veya sahip olunması gereken şartlar ve koşullar bulunmaktadır. Bunlardan özetle bahsetmek gerekirse şu şekildedir:
- Resmiyette bir şirketin var olması ve bu şirketin güvenilir olması gerekir.
- Şirketin sicili çok önemlidir ve sicilinin temiz olması mutlaka önemlidir.
- Şirketin belli bir kazanç sağlıyor olması ve hali hazırda şirketin aktif bir faaliyet içinde olması elzemdir.
- Şirketin, ilk halka arz işleminde yatırımcılara sunmak ve yatırım kararı vermelerine yardımcı olmak amacıyla bir prospektüsü olmalıdır. Bir nevi şartname yerine geçen bu prospektüs, yatırımcılara şirketi ve gelecek projelerini anlatarak yatırım kararlarını yönlendirir.
IPO işlem süreci hassas bir konu olduğu için onaylanması ve ilk halka arz işlemin başlaması biraz uzun sürer. Bu nedenle de IPO başvurusu yapan şirketlerin biraz sabırlı olmaları gerekir.
IPO Ne İşe Yarar?
IPO işlemlerinde temel amaç özel bir şirketin veya kurumun yatırım sermayesi toplamasıdır. Yatırım sermayesine ihtiyaç duyan şirketler açılmadan önce şirketlerini bazı yasal işlemleri ve koşulları yerine getirmek şartıyla halka arz ederler ve hisse satışları ile yatırım toplamaya çalışırlar.
IPO işlemi gerçekleştiren şirket IPO ile yatırımcı kazanır, yatırım toplar ve hayata geçirmek isteyip IPO yani ilk halka arz başvurusunda sunduğu projeleri hayata geçirmeye başlar. Daha sonraki aşamada ise hisse değerini arttırmaya veya hisse değerini korumaya çalışır.
Borsa yatırımcıları için IPO işlemleri oldukça cezbedicidir. Çünkü gelecek vaat eden bir şirket veya projenin ileride ciddi bir değer kazanacağını ön görüp ilk halka arz fırsatını değerlendirerek özel bir teklif ile şirketin veya projenin hisselerine yatırım yapma şansı bulurlar.
IPO sürecinde yatırım yapılan şirket ileride değer ve kazanç sağladıkça yatırımcıların da bu değer ve kazançtan payları oluşur. Bu yüzden de halka arz edilen şirketler kazançlarından yatırımcılar için bir temettü ayırırlar ve hissedarlara payları oranında dağıtırlar.
IPO ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Bu bölümde IPO ile ilgili en çok sorulan soruların ve merak edilen konuların cevaplarını vermeye çalışacağız. Bu bölüm, okuyucularımızdan gelen yorumlar ve sorularla bağlı olarak güncellenecektir.
IPO Ne Demektir?
IPO, bir şirketin halka arz edilmeden önce özel bir fiyat teklifi ile ilk halka arz işlemidir. Bir nevi ön satış yerine geçer ve yatırım sermayesi kazanmaya çalışılır.
IPO Açılımı Nedir?
IPO açılımı İngilizce Initial Public Offering şeklindedir ve IPO terimi bu kelimelerin ilk harflerinden oluşur.
IPO (Initial Public Offering) Türkçe Ne Demektir?
IPO yani Initial Public Offering Türkçe İlk Halka Arz anlamına gelmektedir.
IPO Kripto Paralar İçin Yapılabilir Mi?
IPO işlemi için resmi bir şirket, resmi başvurular ve yasal süreçler gerektiği için kripto paralar için yapılması söz konusu olması çok zordur. İnternette IPO Coin arama terimleri yer alsa da kripto paralar için IPO işlemine benzer olan ICO işlemi vardır. ICO (Initial Coin Offering) işlemiyle ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki başlık metnine tıklayarak ilgili içeriğimizi okuyabilirsiniz.
ICO Nedir, Nasıl Yapılır ve Ne İşe Yarar?
IPO İşlemlerinde Prospektüs Nedir?
IPO işlemlerinde şirketlerin sahip olması gereken prospektüs, şirket hakkında yatırımcılara ihtiyaç duydukları tüm bilgileri verir ve yatırım kararlarını belirler.
Pre-IPO Nedir ve Ne Demektir?
Pre-IPO veya açılımı ile Pre-Initial Public Offering işlemi, şirketin IPO işlemi öncesi satış teklifidir. Yani özel bir şirket IPO sürecine girmeden önce hisse satışlarını çok daha özel tekliflerle belirli kişilere veya kurumlara teklif ederler. Bu işleme de Pre-IPO (Pre-Initial Public Offering) denir ve Türkçe karşılığı da İlk Halka Arz Öncesi Satış Teklifi anlamına gelmektedir.
SPAC-IPO Nedir ve Ne Demektir?
SPAC-IPO özellikle de ABD ülkesinde çok tercih edilen ve kullanılan bir IPO işlemidir. SPAC-IPO’yu anlayabilmek için öncelikle SPAC nedir ve SPAC ne demek bunu bilmek gerekir.
SPAC veya açılımı ile Special-Purpose Acquisition Company, boş çek şirketi olarak da tabir edilen boş paravan şirketlerdir. SPAC açılımı Türkçe, Özel Amaçlı Satın Alma Şirketleri olarak geçer. Bu şirketlerin tek amacı bir şirketi satın almaktır.
SPAC-IPO işlemi ise SPAC olarak tabir edilen veya Türkçesi ile Özel Amaçlı Satın Alma Şirketleri denilen bu şirketlerin bir şirketi satın almak üzere IPO işlemi ile sermaye ve yatırım toplaması işlemidir.
Yurtdışı IPO İşlemlerine Yatırım Yapılabilir Mi?
Ülke içi IPO işlemlerine herkes yatırım yapabilir ve bu konuda bir kısıtlama yoktur ancak yurtdışı IPO işlemlerine başvurmak için bazı yasal prosedürler ve şartlar bulunduğundan yurtdışı IPO işlemlerine herkes yatırım yapamaz.
IPO Yatırımı Yapmak Riskli Midir?
IPO işlemlerinde gerçek, sicili temiz ve faaliyet gösteren şirketler ve bu şirketlerle IPO başvurularını inceleyen denetim mekanizmaları mevcuttur. Dolayısıyla her şirket IPO başvurusu yapıp IPO işlemi başlatamaz ancak IPO işlemi tamamlanan şirketlerin ileride iflas etme riskleri de söz konusu olduğundan IPO işlemleri çok yüksek riske sahip olmasa da risk taşımaktadır.
Tarihteki IPO İşlemi Hangi Firma Tarafından Yapılmıştır?
Tarihteki bilinen ilk halka arz işlemi 1602 yılında kurulan Dutch East India Company (Hollanda Doğu Hindistan Şirketi) tarafından yapılmıştır.
Sizlerde IPO veya açık tabiri ile ilk halka arz işlemleri ile ilgili görüşlerinizi ve sorularınızı yorumlarınızla bizlere veya diğer okuyuculara iletebilirsiniz.
