Son birkaç yıl içerisinde artık duymayanın kalmadığı bir terim olan kripto para terimi, ilerleyen süreçte de hayatımızda daha fazla yer teşkil edecek gibi duruyor.
Kripto paralar her ne kadar çok popüler olsa da yapılan araştırmalara göre dünya genelinin maksimum %5’i kripto para dünyasını yakından tanıyor ve hala internet mecralarında kripto para nedir, kripto para nasıl ortaya çıktı gibi sorular günden güne artıyor.
Bu içeriğimizde sizlere kripto para nedir sorusunun cevabı başta olmak üzere kripto paralarla ilgili tüm detayları aktarmaya çalışacağız.
Kripto Para Nedir?
Kripto para; kriptografi denilen şifreleme yöntemiyle yalnızca sanal olarak kullanılabilen, anonim dijital varlıklardır.
Fiziki olarak herhangi bir varlığı bulunmayan kripto para, tamamen dijital ortamda yer aldığından birçok kişi tarafından kripto para terimi yerine sanal para, dijital para, elektronik para gibi terimlerle de kullanılabilmektedir.
Popülerliğini Bitcoin (BTC) ile kazandığından bir alternatif isim olarak coin veya koin olarak da adlandırılan kripto paraların geçmişi Bitcoin’den çok daha öncesine dayanmaktadır.
Kripto paraların sahip olması gereken veya sahip olması gerektiğine inanılan bazı özellikler vardır. Bu özellikler ise şunlardır:
- Merkeziyetsizlik,
- İşlem ve hesap kayıtları,
- Yeni kripto para birimi oluşturma şartları,
- Anonimlik yani kripto para ve cüzdan sahibinin gizliliği,
- Tüm işlemlerin sadece kripto para veya cüzdan sahibi tarafından yapılabilmesi,
- Aynı varlıkla Birden fazla yapılan işlemlerde sadece bir işlemin gerçekleşmesi ve kaydedilmesi.
Yukarıdaki şartları sağlayabilen ve kripto para olarak adlandırılan kripto varlıkların ayrıca bir değere sahip olması veya bir değer biçilebilmesi gerekmektedir.
Kripto Para Nasıl Ortaya Çıktı?
Birçok kişinin Bitcoin ile birlikte başladığını düşündüğü kripto para teknolojisi ilk olarak 1983 yılında Amerikalı David Chaum tarafından oluşturulmuştur ve oluşturulan kripto paraya eCash adı verilmiştir. 1995 yılında Digicash şirketi tarafından gerçekleştirilen ve 1998 yılına kadar mikro ödeme sistemi olarak kullanılan eCash, gerekli ilgiyi göremeyecek ve bazı davalar sonucu sona ermiştir.
eCash ile başlayan kripto para fikri, ABD’nin Ulusal Güvenlik Dairesi (NSA) tarafından yayınlanan Anonim Kripto Para Nasıl Basılır adlı bir bildiri ve ardından 1998 yılında Wei Dai tarafından yayınlanan b-money adlı bildiri ile daha fazla dikkat çekmiştir. Aynı yılda Nick Szabo, ilk anonim kripto parayı gerçekleştirdi ve bu kripto para bit-gold adını aldı.
Yine 1998 yılı içerisinde Hal Finney; Wei Dai ve Nick Szabo’nun verdiği esinlenme ile herkesin kullanabileceği ve Türkçesi Emek İspatı (Emek Kanıtı) olan Proof of Work (PoW) protokolünü geliştirdi.
1998 yılına kadar ortaya çıkan tüm kripto para fikirleri ve kripto paralar herhangi bir popülarite ve başarı sağlayamayınca 2009 yılına kadar sessizliğini koruyan kripto para fikri, takma adı Satoshi Nakamoto olan kişi ya da grubun Bitcoin’i oluşturması ile bir daha sönmeyecekmişçesine yeniden alevlendi.
SHA-256 temelli ve Proof of Work (PoW) protokolünü kullanan ve yarı anonim bir kripto para olan Bitcoin ve Bitcoin’e ait blok zinciri (blockchain), Satoshi Nakamoto tarafından ortaya çıkarılmıştır. Bitcoin tam anonim bir kripto para birimi değildir çünkü Bitcoin transferlerinde hangi hesaptan hangi hesaba kripto para yani Bitcoin (BTC) gönderildiği takip edilebilmektedir. Hesapların kime ait olduğu ise bilinemediğinden Bitcoin, yarı anonim bir kripto para olarak kabul edilmektedir.
Bitcoin ile başlayan kripto para furyası, daha sonra kısaca altcoin adı verilen ve alternatif kripto para ya da alternatif coin (koin) olarak adlandırılan diğer kripto paraların ortaya çıkmasıyla popülerlik kazanmaya başladı.
2011 yılında Bitcoin’in SHA-256 temeli yerine Scrypt temelini kullanan Litecoin adlı kripto para oluşturulmuştur. Litecoin; başta Bitcoin olmak üzere diğer tüm alt coinlerden farklı olarak SHA-256 yerine Scrypt kullanarak öne çıkmıştır.
Bitcoin madenciliğine ve protokolü kullanan diğer tüm kripto paraların madenciliğine izin veren Proof of Work (PoW) protokolünün gereksinim duyduğu enerji ve zorluktan dolayı 2012 yılında Proof of Stake (PoS) protokolü ortaya çıkmıştır ve Peercoin adı verilen bir kripto para hem PoW hem de PoS kullanarak adını duyurmayı başarmıştır.
2016 yılında ortaya çıkan IOTA, blockchain yerine Tangle adı verilen döngüsel grafik kullanan bir kripto para birimi olarak öne çıkmıştır.
2018 yılında birçok büyük ülkenin dikkatini çeken kripto paralarla ilgili ilk somut adım Marshall Adaları tarafından atılmıştır. Marshall Adaları; Sovereign adı verilen ilk ulusal kripto parayı çıkardı ve ülkenin resmî parası olduğunu ilan etti.
2018 yılından sonra kurumsal firmaların da kripto para dünyasına katılmasıyla birlikte kripto para piyasaları (kripto para borsaları), kripto para birimleri, kripto para analizleri ve kripto para haberleri internetin en çok aranan terimleri olmaya başlamıştır.
Kripto Para Cüzdanı Nedir?
Kripto para cüzdanı, sahip olunan kripto paraların saklanabildiği ve tutulabildiği dijital cüzdanlardır.
Soğuk Cüzdan (Cold Wallet) ve Sıcak Cüzdan (Hot Wallet) olarak değişkenlik gösteren kripto para cüzdanları sayesinde sahip olunan kripto paralar saklanabilmekte ve dilenen zamanda cüzdandan satılabilmekte veya başka bir cüzdana transfer edilebilmektedir.
Bir kripto para cüzdanına ait iki adet adres veya anahtar adı verilen kod bulunur. Tamamen karmaşık kodlardan oluşan ve ezberlenmesi neredeyse imkânsız olan bu adreslere Public Key (Genel Adres veya Anahtar) ve Private Key (Özel Adres veya Anahtar) adı verilir.
Public Key, yayınlanabilir bir adrestir ve bu adres aracılığıyla cüzdana para transferleri alınabilir. Private Key ise sadece kripto cüzdan sahibinin bilmesi gereken bir koddur. Private key olmadan cüzdan aktifleştirilemez ve dolayısıyla cüzdandaki kripto paralar kullanılamaz.
Çevrimiçi olarak kullanılabilen ve genellikle kripto borsaları tarafından sağlanan sıcak kripto para cüzdanları ile her an her saniye işlem yapılabilmektedir ancak dezavantaj olarak cüzdanlar kripto borsalar tarafından oluşturulduğundan cüzdana ait private key kodları cüzdan sahipleri ile paylaşılmaz ve borsada tutulur.
Çevrimdışı kullanımından dolayı soğuk cüzdan adı verilen kripto para cüzdanları ise sadece işlem yapılacakken kullanılan private key sayesinde aktifleştirilir, işlemler gerçekleştirilir ve yeniden çevrimdışı hale getirilebilir.
Kripto Para ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Kripto paralarla ilgili yüzlerce cevap bekleyen sorular olduğunun farkındayız. Bu bölümde kripto paralar için en çok sorulan sorulara cevap vereceğiz ve sizden gelen sorular ve talepler doğrultusunda bu bölümü düzenli olarak güncelleyeceğiz.
Kripto Para Nasıl Alınır?
Kripto para alma işlemi yöntemine ve kullanılacak kripto borsanın özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir.
Kripto Para Analiz Nasıl Yapılır?
Kripto para analizi yapabilmek için borsa analizi yapabilme yeteneğine sahip olmak gerekmektedir. Kripto para analizi de tıpkı borsa analizi gibi sadece 3-5 cümle özetlenebilecek bir işlem değildir. Bu nedenle de güvenilir bir kripto para analiz eğitimi bulup eğitim almak en mantıklı seçenek olacaktır.
Kripto Para Piyasası Nedir?
Kripto para piyasası, kripto para borsası olarak da adlandırılan ve kripto varlık alımı ve satımı yapılabilen özel platformlardır.
Kripto para piyasasında veya borsasında her kripto varlığın bir fiyatı vardır ve bu fiyatlar anlık ve günlük olarak değişmektedir. Kripto para satın almak için de en kolay ve en hızlı seçenek olan kripto para borsalarında veya piyasalarında, yatırım yapılan para karşılığında kripto para veya token satın alınabilmektedir.
Kripto Para Nasıl Üretiliyor?
Kripto para üretimi, ilgili kripto paranın maksimum arzına ve şifreleme teknolojisine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Temelde blok zincir üzerindeki her bir bloğun tamamlanması ile elde edilen kripto paraların üretim mekanizmaları birbirinden farklı olabilmektedir.
Proof of Work (PoW) protokolüne göre üretim sağlanan kripto paralarda, kripto para madenciliği yapılabilen donanımlar ön plandayken, Proof of Stake (PoS) protokolünde ise elde bulunan varlık miktarı ve bu varlığın ne kadar eski olduğuna bağlı olarak staking adı verilen işlemlerle yeni bloklar ve dolayısıyla yeni kripto para birimleri elde edilir.
Kripto Para Ne İşe Yarar?
Kripto para özellikle uluslararası para gönderimlerinde yaşanan zorluklar ve gecikmelere alternatif olarak hızlıca dünyanın bir ucundan diğer ucuna çok hızlı bir şekilde para gönderilmesini sağlamaktadır. Ayrıca anonim kalmak isteyen kişiler için de kripto paralar eşsiz bir seçenek olarak öne çıkmaktadır.
Kripto Para Neye Göre Yükselir?
Kripto para fiyatları, birden fazla sebebe bağlı olarak yükselir. Bu sebeplerden başlıcaları; kripto paraya ait projenin sağladığı inanç, kripto paraya gösterilen talep, kripto paranın toplam arz miktarı ve hacmi şeklindedir.
Kripto Para Hangi Ülkenin Parasıdır?
Kripto paralar herhangi bir ülkeye veya merkeze ait değildir ve tamamen bağımsızdır. Ülkelerin ve firmaların kendileri için oluşturdukları kripto varlıklar dışında kripto paralar, hiçbir ülkeye ait değildir.
Kripto Para Madenciliği Nedir?
Proof of Work (PoW) protokolüne ve mekanizmasına sahip olan kripto paralar, kripto para madenciliği adı verilen yöntem ile kazanılabilmektedir. Kripto para nasıl kazanılır sorusunun da bir alternatif cevabı olan kripto para madenciliği, donanımsal ve enerji tüketimine bağlı olarak yapılmakta olup tamamen başka bir başlık altında incelenmesi gereken bir konudur.
Kripto Para Cüzdanı Nasıl Alınır, Oluşturulur veya Açılır?
Kripto para cüzdanı satın alınabilen veya satın alınması gereken bir şey değildir.
Ücretsiz bir şekilde oluşturulabilen kripto para cüzdanları; kripto borsalar aracılığıyla, kripto para cüzdan donanımlarıyla veya kripto paraların kendi cüzdan oluşturma sistemleriyle ücretsiz bir şekilde elde edilebilir.
Kripto Para Nasıl Yapılır veya Kurulur?
Kripto para yapabilmek için öncelikle yeterli yazılım ve kodlama bilgisine sahip olmak gerekir.
Günümüzde token adı verilen kripto varlıklar sadece birkaç işlem ile kolayca oluşturulabilir ancak kripto para yapmak ya da oluşturmak yazılım ve kodlama bilgisi gerektirmektedir.
