Proof of Work teriminden sonra hayatımıza giren ve son zamanlarda giderek daha popüler hale gelen Proof of Stake (PoS), kripto dünyasının en çok merak edilen kavramlarından biridir. Nitekim Proof of Stake nedir veya Proof of Stake ne demektir gibi sorular en çok sorulan sorular arasında yerini almıştır.
Bu içeriğimizde Proof of Stake nedir, nasıl çalışır başta olmak üzere Proof of Stake ile ilgili tüm detayları ve Proof of Stake ile Proof of Work arasındaki farkları anlatmaya çalışacağız.
Proof of Stake (PoS) Nedir?
Proof of Stake (PoS), blok zincir üzerinde hisse ispatına dayalı blok oluşturma protokolüdür.
Proof of Stake olarak veya bu kelimelerin kısaltmasından oluşarak PoS olarak da kullanılan terimin Türkçe karşılığı ise Hisse İspatı veya Hisse Kanıtı olarak kullanılmaktadır.
Proof of Stake protokolü 2012 yılında Sunny King ve Scoot Nadal isimli geliştiriciler tarafından yayınlanan bir makale ile Proof of Work (PoW) protokolüne alternatif olarak sunulmuştur.
İlk olarak Peercoin (PPC) adındaki bir kripto tarafından kullanılan Proof of Stake protokolünde, blok oluşturmak için güçlü işlemcilere ihtiyaç olmadığı gibi madencilik çalışmaları da bulunmamaktadır.
Blok oluşturma çalışmaları ise tamamen hisse ispatına veya kanıtına dayalıdır. Yani Proof of Stake protokolünde yer almak isteyen bir kişi, elinde ilgili kripto varlıktan bir miktar bulundurmalı ve blok oluşturma çalışmalarında kullanılmasına izin vermelidir.
Staking veya stake etmek de denilen işlem sayesinde blok oluşturulabilen Proof of Stake (PoS) protokolünde oluşturulan her bir blok için ödül dağıtımları her bir kişinin hisse miktarına ya da diğer bir deyişle elinde bulundurduğu ve işlemlerde kullanılmasına izin verdiği kripto varlık miktarına göre dağıtılmaktadır.
Tamamen sermaye gücüne odaklı bir protokol olan PoS protokolünde, sermayesi en güçlü olan kişinin Validator adı verilen ve Türkçesi Doğrulayıcı olan hissedar olma şansı çok daha yüksektir. Ancak Proof of Stake protokolünde en büyük sermaye gücünün her zaman doğrulayıcı olabilmesinin garantisi yoktur.
Proof of Stake protokolünde doğrulayıcı seçimleri tekelleşmenin önüne geçmek adına farklı algoritmalar ile gerçekleşmektedir. En bilinen seçim türleri ise Rastlantısal ve Yaşa Bağlı olarak iki tanedir.
- Rastlantısal Seçim: Hesaplama değeri bakımından en zayıf ancak hisse payı arasından en varlıklı hissedarlar arasından seçim yapılır.
- Yaşa Bağlı Seçim: Bu seçim türünde ise ilgili kripto varlığa en erken sahip olup da en uzun süre elinde tutan hissedarlar arasından seçim yapılır.
Proof of Stake Çeşitleri Nelerdir?
Proof of Stake protokolünde birden fazla blok tanımlama çeşidi bulunmaktadır. En popüler ve bilinen seçenekler ise Delegated Proof of Stake, Pure Proof of Stake, Liquid Proof of Stake ve Leased Proof of Stake seçenekleridir.
Delegated Proof of Stake (DPoS)
En çok Steem (STEEM) adındaki kripto paranın kullanımıyla bilinen Delegated Proof of Stake (DPoS), Türkçe’ye Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı olarak çevrilebilir.
Delegated Proof of Stake (DPoS) sistemi ile oluşturulacak blok çalışmalarında hissedarlar, oy birliği ile bir hissedarı temsilci olarak belirlerler. Bu temsilci tüm varlıklara sahip olmaz, varlıkları kendi hesabına aktarmaz ancak ilgili blok ağındaki tüm kararlar kendi kararı olur. Ayrıca bu sistem sayesinde elde edilen gelirlerden en büyük payı da temsilci olarak atanan hissedar alır.
Pure Proof of Stake (PPoS)
Algorand (ALGO) kripto para birimi tarafından kullanımı ile bilinen Pure Proof of Stake (PPoS) protokol sistemi Türkçe’de Saf Hisse Kanıtı olarak kullanılmaktadır.
Pure Proof of Stake protokol sisteminde blok doğrulayıcısı olan hissedarlar rastgele seçilmektedir. Bu seçim yapılırken ise hissedarın blok doğrulayıcısı olmayı isteyip istememesine bakılmaz.
Ayrıca bu protokol sisteminde, blok doğrulaması sonucu elde edilen gelir, tüm kripto varlık hissedarlarına ödül olarak dağıtılır.
Liquid Proof of Stake (LPoS)
Tezos (XTZ) kripto para birimi ağında kullanılmasıyla bilinen Liquid Proof of Stake (LPoS) protokol sistemi Türkçe’ye Akışkan Hisse Kanıtı olarak çevrilebilir.
Liquid Proof of Stake sistemi, standart Proof of Stake ile Delegated Proof of Stake sistemlerinin bir nevi karmasıdır. Her bir blok onayına Baking (Pişirme) adı verilen bu sistemde tüm hissedarlar varlıklarını başka doğrulayıcılara geçici olarak devrederek ödül kazanabilmektedir.
Leased Proof of Stake (LPoS)
Türkçe’si Kiralanan Hisse Kanıtı olan Leased Proof of Stake (LPoS) protokol sistemi, adından da anlaşılacağı üzere kiralama usulüne göre çalışmaktadır.
Waves (WAVES) kripto para birimi ağının kullanımıyla bilinen Leased Proof of Stake protokol sisteminde hissedarlar varlıklarını geçici bir süreliğine doğrulayıcılara kiralarlar. Bu varlıklar hiçbir şekilde alım ve satım işlemlerinde kullanılamamaktadır. Kiralama işlemi yapan hissedarlar, bu sistemle elde edilen gelirden daha fazla pay almaktadır.
Proof of Stake ile Proof of Work Arasındaki Farklar
Temelde amaçları aynı olan ve blok doğrulama işlemlerinde kullanılan protokoller olan Proof of Stake (POS) ve Proof of Work (PoW) protokolleri detaya girildiğinde oldukça farklıdır. Bu farklardan bahsetmek gerekirse şu şekilde özetlenebilir:
- Proof of Work protokolü ciddi oranda enerji tüketimi isterken Proof of Stake sisteminde enerji tüketimi bulunmaz.
- Proof of Work protokolü madencilik çalışmaları içerirken Proof of Stake protokolünde madencilik bulunmamaktadır.
- Proof of Work protokolünde oy sistemi işlemci gücüne göre belirlenirken Proof of Stake protokolünde hisse miktarına göre belirlenmektedir.
Proof of Stake ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Proof of Stake Nasıl Yapılır?
Proof of Stake protokolünde Staking yapabilmek için Staking yapılmak istenen kripto varlıktan bir miktar satın alınması veya sahip olunması gerekmektedir. Eğer bu koşul karşılanıyorsa tek yapılması gereken Stake yapılabilen bir likidite havuzda Stake katılımcısı olmaktır.
Proof of Stake Haram Mıdır?
Proof of Stake sisteminde sahip olunan varlıklar bir nevi kiralama usulü ile geçici olarak kullandırılır ve karşılığında gelir elde edilir. Dolayısıyla Proof of Stake haram değildir veya Proof of Stake caiz mi sorusuna evet cevabı verilebilir ancak bu konuda en iyi cevabı Diyanet İşleri Başkanlığı verecektir.
